“Blijf even aan de lijn”, vraagt de receptioniste aan me. “Goed”, denk ik bij mezelf – “maar… ik heb geen lijn”, besef ik terwijl ik daar sta, met mijn gsm aan mijn oor. Het zet me aan het denken; hoeveel ouderwetse uitdrukkingen gaan totaal verloren aan onze jeugd, waarvan het gebruik ervan toch verraadt dat je een stuk ouder bent dan je je voelt (of toch wil laten uitschijnen)?
Best veel, zo blijkt, al staan we daar gewoon niet bij stil. Misschien zijn volgende zegswijzen toch even aan een opfrissing toe?
Geen nieuws, goed nieuws. In tijden van oorlog was dat inderdaad het geval, maar in de samenleving van vandaag is non-communicatie meestal geen goed teken. Denk maar aan dat pakje dat al 2 dagen onderweg is, of die vriend die nog niet geantwoord heeft op de WhatsApp die je welgeteld 3 minuten geleden verzond. Tel daarbij de non-events die uitgroeien tot volwaardige nieuwsitems of dé trend van de laatste jaren : fake news. Misschien dat geen nieuws dan toch goed nieuws is. Zullen we dit vervangen door: “Hou me op de hoogte (maar alleen als het de moeite is)”?
Een nummer draaien. Ik heb zelf nog nooit een nummer gedraaid – toch niet met een werkende telefoon. Zelfs mijn grootouders waren mee met hun tijd en hadden een telefoon met druktoetsen. Wat doen we tegenwoordig eigenlijk met een nummer? Ik toets zelf nog maar weinig nummers in – enkel als ik een nieuw contact aanmaak. De bewaarde nummers bel ik rechtstreeks vanuit de kennisen die in het geheugen van mijn toestel staan, ofwel rechtstreeks vanop de contactpagina op het web. Dan toch maar gewoon “Een nummer bellen”?
Kijken naar het vogeltje. Deze gaat al eeuwen mee, maar heeft iemand ooit dat vogeltje echt gezien? Het ontstaat uit de begindagen van de fotografie, toen de belichting nog met flitspoeder gedaan werd. Je moest enkele minuten stilzitten om van een geslaagde foto te kunnen spreken – kinderen (en volwassenen, no judgment!) mochten naar het vogeltje kijken dat bovenop de lens zat, om te voorkomen dat hun gezicht één troebele waas werd. Aangezien foto’s nemen nu een instant gebeuren is, kunnen we deze gewoon vervangen door “Ey!”, of -om het wat beschaafd te houden- “Kijk eens”.
Het raam omlaag draaien. Vroeger draaiden we nogal wat af; nummers, platen en dus ook de ramen van de auto. De jeugd van tegenwoordig zal ons gek verklaren, want vandaag druk je gewoon op een knop, of vraag je vriendelijk aan de voice assistant om de ramen omlaag te doen. Om te voorkomen dat ze al een plaats in een instelling reserveren, vervangen we deze uitdrukking dus best door “Het raam laten zakken”, want – laten we eerlijk zijn – zelf doen we daar quasi niets meer voor.
Een programma opnemen. Een film, een serie, een panelprogramma,… Vroeger namen we de dingen die we niet live konden kijken op – op VHS-cassettes, DVD’s of zelfs op een harde schijf. Keihard vloeken als iemand anders al iets geprogrammeerd had, de drager geen vrij geheugen meer had of erger; als de uitzending een halfuur vroeger of later begon dan aangekondigd. Er kon zoveel mislopen, maar dankzij streaming is dat verleden tijd. Ik stel voor dat we deze uitdrukking, samen met alle frustraties die ermee gepaard gingen, gewoon de vuilbak in kegelen…
Enkele van deze zegswijzen liggen mij vers in het geheugen, andere dateren van voor mijn tijd, maar worden nog steeds gebruikt. Zijn er nog uitdrukkingen die we moeten updaten, vervangen of verwerpen? Of is het tijd om er eens een paar nieuwe te bedenken, iets met boodschappen en drones, bijvoorbeeld? Ik ben alvast benieuwd hoe onze taal verder evolueert.